Napięciowy ból głowy to najpowszechniejsza forma dolegliwości bólowych, która dotyka niemal co trzecią osobę. Charakteryzuje się łagodnym lub umiarkowanym naciskającym bólem po obu stronach głowy. Często towarzyszy mu sztywność karku i uczucie „opaski” wokół głowy. Poznanie typowych objawów, przyczyn i metod łagodzenia pozwala skutecznie radzić sobie z napięciowym bólem głowy.
Rozpoznanie napięciowego bólu głowy
Typowy napięciowy ból głowy objawia się obustronnym uczuciem ucisku lub rozpierania. Nasilenie bólu zwykle jest łagodne lub umiarkowane, rzadko uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Ból nie nasila się znacznie przy wysiłku fizycznym ani nie towarzyszą mu nudności ani wymioty.
Pojawiają się napięte mięśnie karku, barków i skroni, co potęguje odczucie ucisku. Pacjenci opisują ból jako „opaskę” lub „kołatkę” zaciskającą głowę. Często odczuwa się sztywność karku, co utrudnia wykonanie ruchów głową. Brak objawów neurologicznych ułatwia odróżnienie od migreny i innych form bólów głowy.
Epizody mogą trwać od kilkunastu minut do kilku dni, a czasem przyjmują postać przewlekłą. Przewlekły napięciowy ból głowy występuje ponad połowę dni miesiąca. W tej postaci ból coraz częściej wymaga interwencji medycznej i wprowadzenia regularnych ćwiczeń rozluźniających. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie i wykluczeniu innych przyczyn głowy.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Główną przyczyną napięciowego bólu głowy jest przewlekłe napięcie mięśniowe w obrębie szyi, karku i głowy. Długotrwała praca przy komputerze sprzyja niewłaściwej postawie i napięciu mięśniowo-powięziowemu w okolicy barków. Brak ergonomii stanowiska, rzadkie przerwy i stres emocjonalny zwiększają ryzyko wystąpienia bólu.
Czynniki psychogenne, takie jak przewlekły stres, napięcie emocjonalne i lęk, nasilają napięcie mięśni i prowadzą do powstawania bólów. Osoby o perfekcjonistycznej osobowości częściej doświadczają przewlekłego napięcia mięśni. Długotrwałe napięcie psychiczne przekłada się na wzrost napięcia mięśniowego i częstsze bóle głowy.
Niedostateczna ilość snu, nieregularny rytm dobowy i brak aktywności fizycznej dodatkowo pogarszają stan mięśni karku. Brak regularnych ćwiczeń wzmacniających mięśnie posturalne sprzyja bólom napięciowym. Zaburzenia snu prowadzą do obniżenia progu bólowego i zwiększają podatność na ból.
Sposoby łagodzenia napięciowego bólu głowy
Ciepłe okłady na kark i strefę potyliczną rozluźniają napięte mięśnie i poprawiają krążenie. Zastosowanie termoforu lub gorącej kąpieli szyi przez piętnaście minut przynosi szybkie ukojenie. Naprzemienne okłady zimne i ciepłe stymulują układ krążenia, przyspieszając regenerację mięśni.
Relaksacyjne ćwiczenia oddechowe obniżają napięcie mięśniowe i poziom stresu. Głębokie wdechy przez nos i powolne wydechy przez usta wykonywane przez kilka minut zmniejszają napięcie układu nerwowego. Połączenie oddechu z delikatnymi obrotami głowy i skłonami poprawia elastyczność mięśni karku.
Masaż karku i barków wykonany przez wyszkoloną osobę lub samodzielnie może rozluźnić punkty spustowe i zmniejszyć ból. Delikatne uciskanie i rozcieranie mięśni wzdłuż kręgosłupa szyjnego wpływa na rozluźnienie tkanek. Regularne sesje masażu lub użycie masażera ręcznego zmniejszają częstotliwość napadów bólu.
Diagnostyka i konsultacja lekarska
Diagnostyka napięciowego bólu głowy wymaga dokładnego wywiadu i oceny historii choroby. Lekarz neurolog zbiera informacje o czasie trwania, częstotliwości i nasileniu bólów. Badanie neurologiczne wyklucza inne przyczyny, takie jak guz mózgu czy wzrost ciśnienia śródczaszkowego.
W razie wątpliwości wykonuje się badania obrazowe, np. rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Obrazowanie pozwala wykluczyć zmiany strukturalne w mózgu i obrębie szyi. Badania laboratoryjne sprawdzają poziom hormonów tarczycy i stanu zapalnego, które mogą przyczyniać się do bólów głowy.
W celu potwierdzenia napięciowego bólu głowy zaleca się prowadzenie dzienniczka bólów głowy. Zapisywanie dat, czasu trwania i ewentualnych czynników wyzwalających ułatwia ustalenie korelacji. To także podstawa do obserwacji skuteczności wprowadzonych interwencji terapeutycznych.
Profilaktyka i długoterminowe strategie
Regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne, chroni przed nawrotami bólu. Pilates, joga czy proste rozciąganie karku budują siłę i elastyczność mięśni szyi. Warto poświęcać dziesięć minut dziennie na ćwiczenia rozluźniające kark.
Ergonomia stanowiska pracy to podstawa profilaktyki. Monitor powinien znajdować się na wysokości oczu, a klawiatura na wysokości łokci. Regularne przerwy co pięćdziesiąt minut na kilka minut rozciągania zmniejszają napięcie mięśni. Dbanie o ustawienie fotela i biurka minimalizuje przeciążenia.
Techniki radzenia sobie ze stresem, takie jak medytacja, trening autogenny czy mindfulness, obniżają napięcie psychiczne. Krótkie sesje relaksacyjne podczas dnia pracy przeciwdziałają przewlekłemu stresowi. Zmniejszenie obciążeń psychicznych przekłada się na rzadsze i łagodniejsze bóle napięciowe.
Autor: Ewa Włodarczyk
